MBTI và bài toán đánh giá nhân viên

Đánh giá nhân viên là việc làm rất cần thiết đối với các nhà quản lý doanh nghiệp. Song đây là một vấn đề tương đối nhạy cảm, tế nhị khiến cho các nhà quản lý luôn cảm thấy e ngại, nhất là khi họ đưa ra những lời nhận xét không mấy tích cực. Do đó, để công việc này trở thành một hoạt động bình thường và diễn ra thường xuyên trong doanh nghiệp, nhà quản lý cần phải có kỹ năng áp dụng các phương pháp và kỹ thuật đánh giá nhân viên.



Trên thực tế, những phương pháp và hệ thống đánh giá nhân viên thích hợp và được thiết kế chuẩn xác luôn là nhân tố thiết yếu để phát triển năng lực và động viên tinh thần làm việc của mọi nhân viên. Đồng thời, nó còn góp phần thu hút và giữ được chân người tài trong thị trường lao động có tính cạnh tranh gay gắt như ngày nay.

Được xem là kim chỉ nam trong việc đánh giá các nhân viên, phương pháp MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) đang ngày càng trở nên phổ biến và được áp dụng rất có hiệu quả tại nhiều doanh nghiệp. Ưu điểm vượt trội được các nhà quản lý đánh giá cao ở phương pháp này là nó cung cấp các công cụ quan trọng giúp họ hiểu rõ đặc tính cá nhân của từng nhân viên.

MBTI là gì?

Gần 60 năm trước đây, Katharine Cook Briggs và con gái của bà - Isabel Briggs Myers, đã xây dựng MBTI như một phương pháp để miêu tả và qua đó, nhận dạng tính cách cá nhân của các nhân viên trong công ty.

Cùng với sự hợp tác đắc lực của nhà tâm lý học nổi tiếng người Thuỵ Sỹ, Carl G. Jung, MBTI ban đầu được tạo dựng để mọi người có thể đưa ra những quyết định lựa chọn nghề nghiệp thông minh và giúp đỡ mọi người hiểu được sự khác biệt của các dạng tính cách thông thường.

Việc hiểu được sự đa dạng của các dạng tính cách cá nhân khác nhau sẽ giúp mọi người nhận ra và đánh giá đúng các điểm mạnh, điểm yếu của từng người, nhờ đó trả lời được câu hỏi tại sao tất cả mọi người không ai giống ai.

MBTI có một vài điểm riêng biệt giúp bạn dễ dàng phân biệt nó với các phương pháp khác. Ví dụ, MBTI thiên về miêu tả hơn là gắn kết; nó xác định các điểm mạnh, sở thích và đưa tất cả các sở thích vào cùng một vị trí cân bằng với nhau; nó cung cấp một khuôn mẫu để hiểu được các hành vi con người; Ngoài ra còn hạn chế việc đưa ra các phán quyết chủ quan.

Không chỉ nhà quản lý mà tất cả những ai có liên quan đều phải hiểu rõ các công cụ đánh giá cũng như cách thức hoạt động của phương pháp này. Nếu không, việc áp dụng nó như một chiến lược cải thiện hoạt động sẽ trở nên rất khó khăn. Giống như khi bạn không sử dụng các kết quả nghiên cứu đầu vào để đưa ra những quyết định có hiệu quả, đó sẽ không phải là một khoản đầu tư giá trị mà bạn có.

MBTI không đánh giá kiến thức, kỹ năng hay năng lực của các nhân viên trong công ty. Nó cũng không đánh giá trí thông minh của từng người. Hơn thế nữa, mục tiêu của MBTI không phải sử dụng như một công cụ để lựa chọn, đề bạt nhân viên hay xác định vị trí công việc cho từng người.

Bạn cần nhớ rằng, hầu hết các công cụ được sử dụng tại nơi làm việc, luôn đặt trong sự kết hợp với một yếu tố nào khác, như: một chương trình, một hội thảo, lời khuyên của các nhà tư vấn hay những thông tin đầu vào phụ thuộc khác.

MBTI được diễn giải theo hai bước:

Bước thứ nhất được sử dụng để nhận ra bốn ưu tiên MBTI cơ bản, đó là:

1) Các phương cách đón nhận và sử dụng năng lượng (Introverted - Hướng ngoại hay Extroverted - Hướng nội).
2) Các phương cách thu thập thông tin (Sensing - Cảm giác hay Intuitive - Trực giác).
3) Các phương cách ra quyết định (Thinhking - Suy nghĩ hay Feeling - Tình cảm).
4) Các phong cách liên kết với thế giới bên ngoài (Judging - Xét đoán hay Perceiving - Lĩnh hội).

Trong bước hai, nhiều thông tin hơn được thu thập để mô tả các dạng tính cách, bao gồm đặc tính cá nhân hay tính đơn nhất của một ai đó. Cũng như vậy, các kết quả từ bước thứ hai sẽ làm rõ hơn những câu hỏi về bốn ưu tiên MBTI cơ bản trong bước một và diễn giải cụ thể hơn thành 16 dạng tính cách riêng biệt (là sự kết hợp của bốn ưu tiên MBTI), gồm:

- ISTJ: Introverted (Hướng nội) - Sensing (Cảm giác) - Thinking (Suy nghĩ) - Judging (Phán quyết)
- ISFJ: Introverted (Hướng nội) - Sensing (Cảm giác) - Feeling (Tình cảm) - Judging (Phán quyết)
- INFJ: Introverted (Hướng nội) - intuitive (Trực giác) - Feeling (Tình cảm) - Judging (Phán quyết)
- INTJ: Introverted (Hướng nội) - intuitive (Trực giác) - Thinking (Suy nghĩ) - Judging (Phán quyết)
- ISTP: Introverted (Hướng nội) - Sensing (Cảm giác) - Thinking (Suy nghĩ) - Perceiving (Lĩnh hội)
- ISFP: Introverted (Hướng nội) - Sensing (Cảm giác) - Feeling (Tình cảm) - Perceiving (Lĩnh hội)
- INFP: Introverted (Hướng nội) - Intuitive (Trực giác) - Feeling (Tình cảm) - Perceiving (Lĩnh hội)
- INTP: Introverted (Hướng nội) - intuitive (Trực giác) - Thinking (Suy nghĩ) - Perceiving (Lĩnh hội)
- ESTP: Extroverted (Hướng ngoại) - Sensing (Cảm giác) - Thinking (Suy nghĩ) - Perceiving (Lĩnh hội)
- ESFP: Extroverted (Hướng ngoại) - Sensing (Cảm giác) - Feeling (Tình cảm) - Perceiving (Lĩnh hội)
- ENFP: Extroverted (Hướng ngoại) - Intuitive (Trực giác) - Feeling (Tình cảm) - Perceiving (Lĩnh hội)
- ENTP: Extroverted (Hướng ngoại) - intuitive (Trực giác) - Thinking (Suy nghĩ) - Perceiving (Lĩnh hội)
- ESTJ: Extroverted (Hướng ngoại) - Sensing (Cảm giác) - Thinking (Suy nghĩ) - Judging (Phán quyết)
- ESFJ: Extroverted (Hướng ngoại) - Sensing (Cảm giác) - Feeling (Tình cảm) - Judging (Phán quyết)
- ENFJ: Extroverted (Hướng ngoại) - Intuitive (Trực giác) - Feeling (Tình cảm) - Judging (Phán quyết)
- ENTJ: Extroverted (Hướng ngoại) - intuitive (Trực giác) - Thinking (Suy nghĩ) - Judging (Phán quyết)

Mỗi dạng thể hiện năm khía cạnh khác nhau của tính cách. Ví dụ, dạng ISTJ - dạng Introverted (Nội tâm))/Sensing (Cảm giác)/Thinking (Suy nghĩ)/Judging (Phán quyết) - có khuynh hướng bộc lộ năm khía cạnh tính cách sau: 1) nghiêm túc và chu đáo, 2) chính xác và tổ chức tốt; 3) hợp lý, thứ tự và thực tế; 4) sẵn sàng nhận trách nhiện cho những gì cần phải hoàn thành; và 5) luôn theo sát, đặc biệt khi có sự hiện diện của chướng ngại vật.
Bạn có thể tìm hiểu về các khía cạnh cụ thể của 16 dạng tính cách MBTI tại các nguồn như http://www.myersbriggs.org/ hay http://en.wikipedia.org/wiki/Myers-Briggs.

Có thể thấy, những khía cạnh tính cách trong bước thứ 2 sẽ giúp mọi người hiểu được tại sao có những dạng tính cách tương tự nhau nhưng lại có sự khác biệt do được nhìn nhận theo nhiều cách thức khác nhau. Quan trọng hơn, bước thứ hai sẽ giúp đỡ các nhân viên hiểu được tại sao họ và các đồng nghiệp sẽ hoàn thành những nhiệm vụ nhất định theo một cách thức riêng biệt.

Thông thường, các công ty sử dụng công cụ MBTI để mọi người có thể hiểu được các dạng tính cách của nhau cũng như những “tính cách” của cả tập thể.

Việc bộc lộ những điểm mạnh và điểm yếu của mọi người theo một khuôn mẫu được thiết lập như kiểu MBTI sẽ cung cấp các chỉ dẫn, đường lối cho môi trường làm việc, qua đó đẩy mạnh lòng tin và sự cộng tác giữa các nhân viên.

Mọi người sẽ nhanh chóng nhận ra rằng, không dạng tính cách nào tốt hơn dạng tính cách nào - giữa chúng chỉ có sự khác nhau. MBTI cũng cho các nhân viên thấy làm thế nào để sự khác biệt của từng cá thể có thể tạo ra thành công chung của tập thể.

MBTI được xem là công cụ đánh giá nhân viên hiệu quả khi mà các kết quả của nó được ứng dụng một cách hiệu quả trong công việc. Nói cách khác, các kết quả có thể thúc đẩy sự học hỏi, tìm tòi của mọi người và vì vậy dẫn tới những giao tiếp thành công hơn cũng như nhiều phương pháp giải quyết vấn đề thích hợp nhất.
Bạn có nên đề nghị các nhân viên thực thi MBTI?

Việc đề nghị các nhân viên tìm hiểu và đón nhận MBTI sẽ mở ra những cuộc hội thoại mang tính xây dựng trong công ty. Nói cách khác, nếu bạn không cung cấp đủ thông tin về MBTI cũng như thông báo khi nào sẽ áp dụng các cuộc kiểm tra MBTI, nhân viên của bạn có thể sẽ rơi vào tâm trạng lo lắng và hồi hộp.

Vì vậy trước khi bạn bắt đầu áp dụng một mô hình nào đó vào doanh nghiệp, hãy tự hỏi bản thân xem liệu công cụ này có trở nên hữu ích hay không? Khả năng đẩy mạnh hiệu quả các giao tiếp nội bộ, tinh thần làm việc tập thể và sự tăng trưởng cá nhân của MBTI là rất rõ nét, song điều này chỉ diễn ra khi bạn có khả năng thuyết phục đội ngũ nhân viên tin tưởng vào điều đó.

Bạn cần thể hiện và nhận được sự trợ giúp của các nhân viên trong hai vấn đề: đầu tiên, bạn sẽ giải thích mục tiêu của MBTI và sau đó bạn cần gắn kết ý tưởng của bản thân vào mục tiêu của công ty để sử dụng các kết quả theo hướng có lợi nhất cho tất cả mọi người.

Sau khi dành một khoảng thời gian nhất định để thảo luận, nếu bạn xác định đội ngũ nhân viên của mình chưa có sự chuẩn bị sẵn sàng về mặt tâm lý đối với các bài kiểm tra MBTI, bạn cần xem xét lại các nỗ lực từ trước đến nay của mình.

Bạn có thể kín đáo điều tra các nhân viên trong công ty, hỏi họ về những hạn chế, khiếm khuyết của phương pháp đánh giá này. Và sau khi xem xét lại ý kiến của từng nhân viên, bạn có thể phát hiện ra tại sao có người lại không tán thành việc thực thi MBTI.

Một khi bạn biết rõ nguồn gốc của sự kháng cự, bạn có thể trình bày quan điểm của bản thân theo một phương thức cởi mở và chân thật hơn. Bạn cũng có thể xem xét việc tổ chức một buổi nói chuyện với đội ngũ nhân viên về phương thức mới và những lợi ích của nó, do chính các chuyên gia MBTI thực hiện.

Biết đâu người thứ ba này, với vai trò là người ngoài cuộc và có cái nhìn khách quan nhất, sẽ thuyết phục được các nhân viên của bạn về những ích lợi MBTI.

Mặc dù các bài kiểm tra MBTI đã trở nên rất quen thuộc với bạn, nhưng để tránh tình huống nhân viên không lĩnh hội đầy đủ nội dung của nó, bạn hãy sử dụng các thông tin dưới đây để giúp khởi động và duy trì các dòng giao tiếp cởi mở:

- Muốn áp dụng MBTI phải có một bài kiểm tra, nhưng bài kiểm tra này không dùng để phân loại người đỗ, người trượt. Một trong những lý do khiến MBTI gây ra nhiều tranh cãi,bắt nguồn từ chính cái tên của nó. Việc gọi một công cụ đánh giá là một “bài kiểm tra” có thể khiến mọi người e ngại.

Ví dụ, họ lo lắng họ có thể trượt. Hãy đảm bảo với các nhân viên công ty bạn rằng, với phương pháp MBTI, không có câu hỏi nào là đúng, câu hỏi nào là sai và sẽ không có ai trượt cả.

- Cá nhân hoá các lợi ích. Một khi MBTI được thực thi và mỗi nhân viên có được cho mình một nhận dạng tính cách bằng bốn chữ riêng biệt (chẳng hạn như ISTP, có nghĩa là một tính cách hướng nội với cảm giác, suy nghĩ và lĩnh hội mạnh mẽ), bạn có thể giúp họ nhận ra và có sự kết nối cụ thể tới các dạng tính cách của từng người thông qua cách thức họ làm việc.

Ví dụ, một người hướng nội ưa thích tự mình làm các công việc một cách lặng lẽ nên hiểu rằng các đồng nghiệp hoàn toàn có thể hiểu nhầm về tính cách của anh ta là lãnh đạm, trái ngược với một người độc lập và có quan điểm rõ ràng. Khi sử dụng phương pháp MBTI sẽ tránh được sự hiểu nhầm đó, mọi nhân viên trong công ty sẽ hiểu được chính xác hơn về tính cách của nhau.

- Nói với các nhân viên về những gì không phải là mục đích của MBTI. Thông thường, stress bắt nguồn từ những gì mà bạn không biết hay những gì khiến cho bạn sợ hãi. Những người chỉ trích MBTI cho rằng bài kiểm tra không được xây dựng và phát huy hiệu quả trong các hoạt động tuyển dụng và định hướng nghề nghiệp tại công ty.

Hãy để đội ngũ nhân viên của bạn biết rằng chủ đích của bạn không phải là sử dụng MBTI như một công cụ tuyển dụng hay một phương thức để xác định hiệu quả làm việc của các nhân viên.

- Đưa ra cho mọi người những ví dụ thực tế. Áp dụng MBTI không có nghĩa là bạn mong muốn tìm ra những yếu điểm của tập thể nhân viên, cái mà bạn muốn là giúp họ nhìn nhận bản thân sao cho chính xác trong mối quan hệ với đồng nghiệp và công việc.

Hãy nói rằng có một nhóm nhân viên cá biệt gặp rắc rối trong cách phối hợp làm việc. Mọi người đều rất thông minh, có kỹ năng và có thể làm tốt công việc của họ, nhưng khi được yêu cầu có sự phối hợp, cộng tác để làm việc, họ lại gặp thất bại. Nguyên nhân là do mọi người không hiểu nhau.

Việc thể hiện những ví dụ thực tế kiểu như vậy sẽ giúp các nhân viên có sự nhìn nhận nghiêm túc hơn đến MBTI.

- Đưa ra các câu hỏi. Việc đề nghị mọi người đưa ra các ý kiến sẽ rất hiệu quả, nhất là trong các trường hợp bạn muốn giới thiệu một khái niệm mới. Ví dụ, hãy hỏi các nhân viên hướng nội trong công ty xem liệu họ đã từng bao giờ gặp rắc rối với việc hiểu các nhân viên hướng ngoại trong văn phòng (và ngược lại) chưa?

Bạn hãy đề nghị mọi người đưa ra các ý kiến về tinh thần làm việc tập thể, nếu được chấm điểm sẽ là điểm mấy?

Sử dụng các kết quả MBTI hiệu quả nhất

Bây giờ đã đến thời điểm bạn sử dụng MBTI vào các hoạt động thường nhật của công ty. Sẽ rất quan trọng nếu như bạn nắm rõ cách thức và sử dụng nó ngay sau khi nhận được các kết quả kiểm tra từ mọi nhân viên.

Nếu bạn để thời gian trôi qua quá lâu mà vẫn chưa đưa ra phương thức hành động, các nhân viên có thể nghi vấn về động cơ của bạn. Họ sẽ cho rằng bạn đang lãng phí thời gian hay thiếu sự quan tâm tới các lợi ích mà bạn đã bộc lộ trước đó. Mục tiêu của bạn nên là xây dựng (hay giúp đỡ từng cá nhân xây dựng) một kế hoạch hành động nhằm thúc đẩy điểm mạnh của mọi người.

Xa hơn nữa, kế hoạch hành động vượt qua các chướng ngại vật được đưa ra ngay lập tức sẽ chứng tỏ với các nhân viên của bạn về tính hiệu quả của MBTI khi mà các kết quả của nó đưa ra đã được sử dụng một cách linh hoạt.

Tràn đầy hy vọng, hành động này sẽ giảm thiểu đáng kể bất cứ sự lo lắng nào phát sinh. Song bạn cần nhớ rằng MBTI, hay bất cứ công cụ đánh giá nhân viên nào khác, không phải là thuốc chữa bách bệnh cho các vấn đề nơi công sở, cũng như là một điều gì đó khiến nhân viên phải e sợ. Đó là một công cụ thúc đẩy mạnh mẽ các giao tiếp, cải thiện tinh thần làm việc tập thể và loại bỏ những xung đột cá nhân.

Dưới đây là một vài cách thức bạn được kết hợp với những gì bạn đã biết, để có thể sử dụng MBTI một cách hiệu quả nhất:

- Khuyến khích, động viên tinh thần trao đổi, thảo luận của các nhân viên. Một trong các hành động ứng dụng những kết quả MBTI, đó là khuyến khích mọi người cùng nhau làm việc để tìm ra lời giải chung cho một bài toán, tình huống cụ thể nào đó. Qua đó họ có cơ hội bàn bạc, thảo luận cho những sự khác biệt phát sinh.

Hãy hạn chế việc chỉ tay và đưa ra những quyết định mang tính phán quyết, thay vào đó là cho phép mọi người tìm ra những cách thức làm việc cùng với nhau một cách hiệu quả nhất.

Ví dụ, bạn hãy nhấn mạnh giá trị của việc được làm cùng với những đồng nghiệp có tính cách khác biệt (chẳng hạn như sẽ có nhiều quan điểm khác nhau) sẽ giúp công ty nhìn nhận một cách toàn diện hơn về cách tiếp nhận sản phẩm của họ tư mọi đối tượng khách hàng. Đồng thời qua đó để giúp đỡ công ty tìm ra được những cách thức để luôn gần gũi nhất với các khách hàng.

- Đảm bảo cho nhân viên có cơ hội thỏa mãn với năng lực của họ. Một cách tự nhiên, bạn không muốn mọi người đi đi lại lại suốt cả ngày để hát những bài ca tán dương họ, nhưng sẽ rất quan trọng nếu để mọi người nhận ra và có cảm giác thoả mãn với tài năng của mình.

Ví dụ, một ai đó có thể khám phá ra rằng anh ta có khả năng tiếp thu tốt hơn những gì anh ta nghĩ trước đó. Bản thân sự phát hiện đó có thể trở thành điều kiện cần thiết cho nhân viên đó đón nhận những thách thức mới và có lẽ là cả việc tiếp xúc nhiều hơn với khách hàng, điều mà anh ta đã mong muốn trong một thời gian dài.

Hay một ai đó có thể luôn nghĩ rằng khả năng giải quyết vấn đề của mình ở dưới mức tiêu chuẩn. Điểm số MBTI có thể cho một kết quả khác hẳn và động viên nhân viên này thêm tự tin vào khả năng phân tích cũng như giải quyết vấn đề.

- Chia sẻ giá trị. Bạn hãy để các nhân viên biết rằng các kết quả MBTI có thể được sử dụng để giúp họ hoạch định và phát triển thành công sự nghiệp. Rõ ràng, bạn muốn khoản đầu tư của mình được thưởng công xứng đáng với thời gian và công sức của bạn.

- Nhắc nhở đội ngũ nhân viên của bạn rằng MBTI chỉ như một bức ảnh thoáng qua. Không ai muốn giới hạn những tiềm năng tính cách của mình trong công việc. Một vài người có thể thấy rằng trong một số ngày nhất định, họ sẽ mang dạng tính cách ISFP nhiều hơn, trong khi một vài ngày tiếp theo, họ là hành động như thể thuộc dạng tính cách ISTJ.

- Chia sẻ những câu chuyện thành công. Bạn hãy tiến hành một vài nghiên cứu và đưa ra những ví dụ về các công ty đã ứng thành công những kết quả MBTI cho các vấn đề cụ thể tại công sở. Hãy cố gắng làm cho đội ngũ nhân viên của bạn nhận ra mối liên hệ giữa họ và những câu chuyện thành công đó. .

- Luôn chân thật. Phương pháp MBTI đã sử dụng rộng rãi trong một thời gian dài. Mặc dù vậy, vẫn có không ít người chỉ trích và trong khi bạn không thể liệt kê hết tất cả các giới hạn kiểm tra MBTI, bạn nên kiềm chế việc đưa ra các lời hứa.

Ví dụ, đừng nói rằng khi xác định được một người thuộc loại tính cách nào, công ty sẽ có những thành công rực rỡ. Thay vào đó, bạn hãy điều chỉnh lại ngôn từ để mọi người hiểu được rằng, các kết quả MBTI, khi được ứng dụng hiệu quả, sẽ như một lời hứa hẹn về khả năng gia tăng tính hiệu quả hoạt động trong công ty.

Cuối cùng, cho dù sử dụng theo phương cách nào, bản thân những dữ liệu của MBTI (sự khác biệt giữa các dạng tính cách, chiến lược để giao tiếp, ứng xử trong nhiều hoàn cảnh khác nhau cùng các đánh giá nhân viên khác) đã rất có giá trị.

Và khi các kết quả MBTI được ứng dụng thích hợp trong những tình huống hoạt động thường nhật của công ty (như giải quyết các khúc mắc với khách hàng, thời hạn hoàn thành dự án, những trở ngại không lường trước,...), đó là khi mà MBTI bộc lộ thành công rõ nét nhất.
http://www.bwportal.com.vn/